Doğada kendiliğinden oluşan, oluşumunda insan etkisi olmayan, diğer yandan insan yaşamına doğrudan etki eden, yaşamın sürekliliği veya insan ihtiyaçlarının karşılanması için kullanılabilen kaynaklara doğal kaynak denir. En temel doğal kaynaklar aynı zamanda stratejik temel kaynaklar olarak sınıflandırılır. Toprak, su, ormanlar, tuz, mineraller, kömür, petrol, doğal gaz stratejik temel kaynaklara örnek verilebilir. Günümüzde, güneş enerjisi, rüzgar gibi doğal kaynaklar enerji kaynağı olarak kullanılabilecek şekilde dönüştürülebilmektedir. Bu tip enerji kaynakları, kömür, petrol gibi fosil yakıtlarla karşılaştırıldığında, çevreci ve yenilenebilir enerji kaynakları olarak sınıflandırılır.

Bu yazı dizisinde, önce kaynakların nasıl, hangi hızla tüketildiğinden (1. Bölümde), daha sonra örnekler vererek bazı stratejik temel kaynakların ne kadarının tüketildiğini ve ne kadarının geride kaldığından (2. ve 3. Bölümde) ve en son olarak da, insanlığın dünya üzerindeki varlığını koruması için hangi önlemleri alması gerektiğinden (4. Bölümde) bahsedeceğiz.

İnsanlar, su, toprak, ormanlar, temiz hava, madenler, petrol gibi doğal kaynakları, global bir kaynak planlaması ve geleceğe yönelik bir projeksiyonla değil, ülkeden ülkeye değişen ekonomi politikaları ve arz talep dengesine göre kullanıyor. Bu kaynakların bir kısmı sınırlı rezervlerden oluşuyor. Hava, su, ormanlar, bazı elementler (oksijen gibi) gibi birtakım kaynaklar ise, kendini yenileme kapasitesine sahip ancak bu doğal kaynakların yenilenme hızı, şu anki tüketim hızının gerisinde kalmış durumdadır.

Gezegenin bir yıllık periyodda yenilenme kapasitesi son 50 yılda eksiye düştü. 1950’li yılarlardan sonra teknolojinin hızlı ilerleyişi ve artan nüfusa paralel, tarımda ve imalat sektörlerinde makineleşmenin katlanarak artması günlük enerji talebinde artışa neden olmuştur. Bu artış, doğal kaynakların tüketimini benzeri görülmemiş bir şekilde arttırmış, 2016 yılında dünyanın bir yıllık döngüde yenileyebildiği kaynakları insanlar 8 ayda tüketir hale gelmiştir. Doğal kaynakların kullanım hızının artışı aynı şekilde devam ederse, önümüzdeki 10 yılda bir yılda yenilenebilen kaynakları 6 ayda tüketir durumda olacağız. Sınırlı olarak bulunan petrol, kömür, doğal gaz gibi doğal enerji kaynakları ile metalik veya metalik olmayan maden yataklarının oluşumları milyonlarca yıl sürmektedir. Bu kaynakların yenilenmesini insanoğlu muhtemelen göremeyecektir.

Dünya nüfusu 2020 yılında 7.8 milyar kişiye ulaştı. Son 100 yılda dünya nüfusu 4 misli arttı bu dünya tarihinde görülmemiş bir nüfus artış istatistiğine ulaşmıştır. Nüfus artışının sonucu temel kaynakların paylaşımı, enerji yetersizliği, kirlilik ve küresel ısınma gibi pek çok problemin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Tarihsel süreç boyunca devam eden ekonomik (ve askeri) olarak güçlü ülkelerin daha zayıf ülkelerin doğal kaynaklarını ya ekonomik ya da askeri güç kullanarak sömürmesi bu dönemde de giderek artmıştır. 50 yıl önce, teknoloji  sadece 25-30 element kullanırken, günümüzde bu sayı neredeyse periyodik tablonun yüz küsur elementini kapsamaktadır. Bu çeşitliğin teknoloji şirketlerine sağlanması için güçlü ülkeler dünyanın her noktasına gözlerini dikmiş vaziyettedir.

Enerji, doğaya verdiği zararlar çok iyi bilindiği halde hala çok büyük oranda kömür, petrol gibi fosil yakıtlardan elde edilmektedir. Çevreci olarak kendi ülkelerinde yenilenebilir enerji kaynaklarını (rüzgar, güneş, jeotermal gibi) daha çok kullanmaya başlayan bazı gelişmiş ülkeler, eski teknolojilerini gelişmemiş ülkelere transfer ederek dünyanın daha fazla ve daha hızlı kirlenmesine neden olmaktadır. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki aşırı tüketim ve israf, dalga dalga tüm dünyayı sarmaya başlamıştır. Otomobil sektöründe araçların yenilenme yaşları artık üç-beş yılla, elektronik sektöründe ise birkaç yıla düşmüştür.

Doğal kaynakların hızla tükenmesine neden olan tüketim çılgınlığı daha ne kadar süre devam edebilecek? Bu sorunun cevabını ancak önümüzdeki hafta bazı stratejik temel kaynakların ne kadarını tükettik, ne kadar geriye kaldılar ve ne hızla yenilenebiliyorlar sorularına vereceğimiz cevaplardan sonra öğrenebileceğiz(Prof.Dr.Cüneyt Şen).

Güzel günler dileğiyle.

https://www.kuzeyekspres.com.tr/dogal-kaynaklar-hizla-tukeniyor-bolum-1